By nie przeminąć bez radości

Stefan Garczyński (1920-1993) był autorem książek związanych z psychologią i kulturą życia codziennego. Pisząc książkę “O radości”, szukał jej wśród znajomych, przyjaciół oraz innyc ludzi i radził od serca „by nie przeminąć bez radości”. “Czym sen dla ciała, tym radość dla ducha” – przypominał. Radość i zadowolenie są osiągalne. Najintensywniejszą radość przeżywamy wtedy, gdy przezwyciężamy trudności. Rok przed jego śmiercią ukazała się książka “Błyskotki o kulturze” zawierająca zbiór powiedzonek łączonych z własnymi aforyzmami i myślami. Oto krótkie z niej notatki.

Stefan Garczynski – „Błyskotki o kulturze”

Kultura – co to?

Kultura – to stopień doskonalości, sprawności w opanowaniu i znawstwie jakiejś dziedziny specjalności, dziedziny umiejętności itp. To wysoki poziom czegoś, zwłaszcza rozwoju umysłowego i moralnego, ogłada, obycie, takt. (Mały słownik języka polskiego). Żyć znaczy wybierać. Aktem kulturalnego wyboru jest zatrzymywanie uwagi na tym, co jest najlepsze i co odznacza sie pięknem. To kult piękna, a więc rozwój poczucia estetyki. Rzeczą najmniej wybaczalną jest nikczemna hierarchia wartości.

Kultura umysłowa

Nie ma jakości bez aktywności /bez pracy. Wątpliwości pobudzają myślenie ale, niestety, także osłabiają działanie. Wszechstronność wiedzy jest wspaniała, lecz grozi chaosem. Mądry człowiek wie co jest słuszne, podczas gdy pośledni wie tylko to, co się opłaca (Konfucjusz). Przeciwna kulturze jest nie tylko ignorancja, ale wszelkie niedbalstwo umysłowe. Kluczem najważniejszym jest tu dyscyplina myślenia. Porządek to dziecko przemyślenia.

Kultura materialna

Nic nie jest tak ludziom użyteczne jak piękno ładu. Porządek w rzeczach i sprawach pochodzi z głowy. Porządek znaczy światło i spokój; porządek to siłla. Jeżeli cywilizacja to długa seria zwycięstw nad naturą, to o jakości cywilizacji decyduje w dużym stopniu kultura materialna. Kultura materialna, jakość budynków, ich wnętrz i otoczenia. To jakość narzęedzi produkcji i produktów, trwałość i racjonalność, estetyka i porządek. Kształtujemy nasze domy, po czym one nas kształtują. Nie ma kultury w sercu gospodyni, jeśli naczynia w kuchni nie sa piękne. A nieład? Gdzie bałagan, tam złe moce (porzekadło). Autorem zamętu jest diabeł. Rozpad kultury zaczyna się od generalnego nieładu.

Kultura fizyczna

Kultura fizyczna – estetyka i sprawnosc ciała. Ćwiczenia dodają siły i rzeźbią sylwetkę. Rozwijają również estetykę ruchu i wdzięk, który jest tym dla ciala, czym rozum dla ducha. Sztuka gimnastyki sprawia, ze ciało zarówno pięknie i celowo się porusza, jak też i całkowicie wypoczywa. Także gry usprawniają ciało i umysł. Ćwiczenia fizyczne zaleca się jako środek zaradczy przeciw niedołężnieniu naszego ciała i osłabieniu umysłu. Mają wszak one dobroczynny wpływ na hartowanie ciała i na radosne usposobienie ducha. Nie zaczynaj dbać o zdrowie dopiero wtedy, gdy je tracisz. Sport to także szkoła charakteru, gdzie musi panować zdecydowanie i spokój. Aktywność sportowa młodego pokolenia przygotowuje sukcesy społeczne następnej generacji.

Kilka słów o autorze. Stefan Garczyński ukończył przed wojną gimnazjum im. Reja i rozpoczął w Poznaniu studia prawno-ekonomiczne. W 1951 r. został aresztowany za książkę “Średniowiecze materializmu”. Była już przygotowana do druku, ale zablokowano jej wydanie. Może gdzieś zachował się rękopis. Wyszedł na wolność po upadku stalinizmu i był często zapraszany do różnych szkół w Polsce. Uważał, że szkoła powinna uczyć dwóch rzeczy : myślenia i umiejętności życia. Garczyński otaczał się młodzieżą i łatwo nawiązywał szybko kontakt ze słuchaczami. Był autorem 26 wydanych i pięciu niewydanych książek, wśród nich takie jak : “Współżycie łatwe i trudne”, “Potrzeby psychiczne: niedosyt, zaspokojenie”, “Błąd – źródła i zapobieganie”, “O radości”, “Rozmawiać? Tak. Ale jak?”. Napisał też kilka popularnych książeczek dla dzieci.

Prowadził zajęcia w Klubie Książki i Prasy. Były to niezwykle atrakcyjne spotkania, na których odbywały się ciekawe dyskusje, pędziliśmy na nie z ogromną ochotą. Wielu uczniów Stefana do tej pory utrzymuje ze sobą bliskie kontakty. Jeden spośród nich wspomina: Ilekroć w moim życiu mam oficjalne wystąpienie, czuję ogromną tremę, słyszę głos Stefana: “Pamiętaj, na początku aforyzm – anegdota, napięcie pryska i nawiązuje się kontakt ze słuchaczami”. Obecnie coraz bardziej opanowuje nas cywilizacja obrazkowa przy jednoczesnym zaniku czytelnictwa – wszystko to banalizuje kulturę i przyjemność obcowania z dobrą literaturą. Namiastką lekcji zwięzłości i jasności wypowiedzi ma tu być … twitter, gdzie całą myśl trzeba wyrazić w niewielu znakach, albo nawet fotka w pejsbuku. Niestety i tam często znajduję różne potworki językowe. Być może przyczynia się do tego coraz częstsze posługiwanie się smartfonami, gdzie edycja jest utrudniona. A także nasze życie w pośpiechu. Wokół Garczyńskiego gromadziło się zawsze grono ludzi zainteresowanych samokształceniem. Oni do dzisiaj spotykają się co roku z okazji imienin p. Stefana oraz w rocznicę jego urodzin.

Pan Stefan lubił obdarowywać ludzi czym się dało. Do teatru na przedstawienia wykupywał cały rząd, aby zabrać przyjaciół, przede wszystkim tych samotnych. Ileż razy pożyczał znajomym swój ulubiony samochód, bo akurat przyjechała do nich liczna rodzina i trzeba było pokazać im Mazury. Uważał, że łatwość i umiejętność dawania wzmacnia więzy międzyludzkie, współdecyduje o wartości i radości życia.

__________________