Rok lasów (cz. 1)

Las jest piękny, las uspakaja…

Przed 10 laty ONZ ogłosiła “Międzynarodowy Rok Lasów – 2011” dlatego, z okazji tego małego jubileuszu, puścimy w obieg kilka artykułów. Oto pierwszy z nich.

Przed rokiem 1980 rzadziej ogłaszano “Międzynarodowy Rok Czegoś Tam” i dopiero z końcem ubiegłego stulecia taki trend nabrał rozpędu. Ostatnio w jednym tylko roku umieszcza się kilka takich inicjatyw i tak na przykład bieżący 2021 jest międzynarodowym rokiem: 1- Pokoju i zaufania; 2- Kreatywnej ekonomii (cokolwiek miałoby to znaczyć, ale chyba nie spekulacje walutowe?); 3- Owoców i warzyw; 4- Eliminacji wykorzystywania dzieci do pracy. Jest więc masa spotkań i produkcja ton dokumentacji dająca zatrudnienie dla biurokratów.

.

Tak wygląda mapa świata w odniesieniu do stref przyrodniczo-roślinnych. Lasy są oznaczone w natępujących odcieniach: 1. kolor turkusowy – tundra; 2. ciemnozielony – tajga; 3. zwykła zieleń /trawiasta – lasy strefy umiarkowanej; 4. jasnozielone – tropikalne lasy i lasy deszczowe. Kolor jasnożólty /cytrynowy wskazuje stepy; ciemnożólty- pustynie. Sawanny, czyli regiony trawiaste w ciepłych klimatach pokryto tu kolorem jasnobrązowym.

Uzupełnienie do powyższej ilustracji. Trzeba nadmienić, że lasy deszczowe /rain forests znajdują się nie tylko w klimacie tropikalnym, ale i umiarkowanym, przy dużej wilgotności i łagodnych temperaturach jak np. w zachodniej Kanadzie (zdjęcie po prawej stronie) i Japonii.

*

Ale wróćmy do Międzynarodowego Roku Lasów. Oprócz wielu ogólników, w oficjalnej dokumentacji zwrócono też uwagę na kilka konkretów. Chociaż lasy pokrywają 31 procent powierzchni wszystkich lądów, to żyje w nich ok. 80 procent wszystkich organizmów zamieszkujących ziemię. Jest to więc najbogatsze biologicznie środowisko dla 300 milionów ludzi – a ponad półtora miliarda utrzymuje się dzięki zasobom leśnym. Przy tym podano, że lasy w Europie są w bardzo dobrym stanie dzięki wzorowemu ich zagospodarowaniu. Takie tematy jak znaczenie lasów w zaopatrywaniu budownictwa w surowiec drzewny oraz wpływ lasu na klimat i zdrowie ludzkie czy jego znaczenie na polu rekreacyjno-turystycznym poruszymy w odcinku późniejszym.

.

Tak wygląda lesistość Polski na tle Europy; na mapce wykazano procentowy udział lasów w stosunku do całkowitej powierzchni poszczególnych krajów. Mapa na stronie prawej wskazuje, że najbardziej zalesionym województwem w Polsce jest Lubuskie, a najmniej – regiony środkowo-wschodnie kraju. W skali europejskiej Polskie lasy obszarowo są na średnim poziomie, natomiast stan ich zagospodarowania jest bardzo dobry, do czego wrócimy w późniejszym odcinku.

.

To tyle na pierwszy odcinek. A teraz powrócimy do tematyki leśnej w Polsce. Kilka instytucji naukowych typu Instytut Badawczy Leśnictwa oraz organizacji zawodowych jak np. Biura Urządzania i Geodezji Leśnej, opracowały mapę Polski uwzględniając osiem krain przyrodniczo-leśnych.

.

.

Rozgraniczając poszczególne krainy kierowano się przede wszystkim zasięgiem naturalnym głównych gatunków drzew. Brano też pod uwagę uwarunkowania klimatyczne, rzeźbę terenu itp. Dzisiaj zajmiemy się krainami pólnocnymi: Bałtycką i Mazursko-Podlaską.

.

Symbolem Wolińskiego Parku Narodowego jest orzeł bielik (Haliaeetus albicilla).

.

I. BAŁTYCKA KRAINA PRZYODNICZO-LEŚNA

Kraina Bałtycka jest pod dużym wpływem klimatu morskiego; dwa inne regiony klimatyczne pokrywają Pojezierze Pomorskie i Region Wielkich Dolin w zachodniej części krainy. Gleby są na ogół żyzne, dominują tam bory świeże i lasy mieszane. Najczęściej występującymi gatunkami drzew jest sosna, buk, świerk i dąb. Rzadziej spotyka się tam jawor, lipę, klon i grab. Krainę Bałtycką tworzy 8 dzielnic przyrodniczo-leśnych.

.

1. Dzielnica PASA NADMORSKIEGO

Urwisty brzeg na wyspie Wolin

Pas nadmorski to wąski region średniej lesistości, głównie o charakterze ochronnym. Ciągnie się od wyspy Uznam aż po Zalew Wiślany – przez całe Polskie Wybrzeże. Większe obszary leśne znajdują się w dzielnicach Wałecko-Myśliborskim oraz Pojezierza Drawsko-Kaszubskiego, na południe od Koszalina i Słupska. Produkcyjność lasów niska, wyjątek stanowią fragmenty naturalnych lasów bukowych na wyspie Wolin, gdzie znajduje się Woliński Park Narodowy z wysokimi klifami (wysokie, urwiste brzegi). Na wąskim pasie tej dzielnicy znajdują się liczne porty i uzdrowiska: Międzyzdroje, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Ustronie Morskie, Koszalin, Mielno, Darłowo, Ustka, Słowiński Park Narodowy, Łeba, Władysławowo, Półwysep Hel, Puck, Trójmiasto, Sobieszewo, Jantar i Mierzeja Wiślana.

.

2. Dzielnica NIZINY SZCZECIŃSKIEJ

Fragment Puszczy Bukowej. Zagospodarowane miejsce na piknik.

Niziny wokół Szczecina sąsiadują z Puszczą Wkrzańską i Goleniowską (bory sosnowe i mieszane) obejmuje pobrzeże położone nad Zalewem Szczecińskim. Region Równin Szczecińskich to mała lesistość z wyjątkiem Puszczy Wkrzańskiej i Goleniowskiej oraz drzewostanów buka w Puszczy Bukowej. Główne miejscowości: Police, Szczecin, Gryfino, Stargard Szczeciński, Maszewo, Goleniów, Nowogard. Przez dwa większe jeziora: Dąbie (łączące Szczecin przez zalew z Bałtykiem) oraz Miedwie przepływa rzeka Ina – prawy dopływ Odry o długości 126 km.

.

3. Dzielnica POJEZIERZA WAŁECKO-MYŚLIBORSKIEGO

.

1. Pomnik piastowskiego orła w Cedyni; 2. Wąwóz Myśliwiecki

Tu jest największa lesitość w Krainie Bałtyckiej – ponad 42%. Nad Odrą znajduje się historyczna Cedynia pamiętająca czasy Bolesława Chrobrego i rozrzucone kompleksy leśne. W pobliżu jest Chojna, Trzcińsko Zdrój, Myślibórz i Barlinek. Większy obszar lasów pokrywa Drawieński Park Narodowy.

.

4. Dzielnica POBRZEŻA SŁOWIŃSKIEGO

Lasy sosnowe umacniają wydmowy brzeg Bałtyku

Pobrzeże Słowińskie w środkowej części to wydmy. Południową część dzielnicy pokrywają lasy o średniej produkcyjności. Dzielinca rozciąga się jako pas nizin nadmosrskich i obszarów falistych, trochę poniżej brzegu morskiego od Gryfic, przez Parsętę (rzeka o dług. 139 km, wpadająca do morza), Białogard, Sławno, Słupsk, Lębork do Wejherowa. Wzdłuż południowej granicy, na tej samej długości rozciąga się następna dzielnca (Drawsko-Kaszubska).

.

5. Dzielnica POJEZIERZA DRAWSKO-KASZUBSKIEGO

.

1. Lasy wśród jezior … 2. … Pojezierza Drawskiego.

Tu też jest najwyższa lesistość w Krainie Bałtyckiej, jednak o niskiej produkcyjnoci siedlisk. Przeważają lasy mieszane. Jest obszarem przejściowym między nisko położonymi terenami równinnymi Pobrzeża Koszalińskiego a wyższymi partiami wzniesień morenowych Pojezierza Bytowskiego. Na zachodzie przechodzi w Równinę Białogardzką i Pojezierze Drawskie, na północy w Równinę Słupską i Wysoczyznę Damnicką z następującymi miastami: Białogard, Miastko, Drawsko, Szczecinek i Bytów. Na Pojezierzu Kaszubskim są dwa główne miasta: Kościerzyna i Kartuzy oraz – w rejonie Kociewia – Starogard Gdański i Tczew.

.

6. Dzielnica ŻUŁAW WIŚLANYCH

.

1. Wioska na Żuławach; 2. Kępa Rybacka: Kanał Jagielloński wpływa do Nogatu.

To najniższe tereny w Polsce, praktycznie bezleśne z wyjątkiem małych lasków łęgowych, olszyn i wierzb rosnących przy rowach. Położone w delcie Wisły, Żuławy zyskały nazwę “Polskiej Holandii” wobec licznych kanałów oraz niektórych wiosek usytuowanych poniżej poziomu morza. W rozwidleniu Wisły i Nogatu (62 km odnogi, która wpływa do Zalewu Wiślanego) znajduje się kilka miast: Malbork, Nowy Staw, Nowy Dwór Gdański i wschodnie przedmieścia Elbląga.

.

7. Dzielnica ELBLĄSKO-WARMIŃSKA

Las na Wzgórzach Elbląskich, w tle – Zalew Wiślany

Dzielnica Elbląsko-Warmińska odznacza się niską lesistością i najwyższą w krainie produkcyjnością siedlisk. Obejmuje Wzgórza Elbląskie i region na południe od Zalewu Wiślanego z takimi m.in. miastami: Tokmicko, Frombork, Pieniężno, Orneta i Pasłęk.

.

8. Dzielnica POJEZIERZA IŁAWSKO-BRODNICKIEGO

.

1. Las Pojezierza Brodnickiego; 2. Siemiany nad Jeziorakiem. Jeszcze w latach 1960-tych była to zagubiona wioska, bez drogi i elektryczności.

Dzielnica tych pojezierzy pocięta jest dwoma dopływami Wisły: (Osą – 96km i Drwęcą – 207 km) oraz 211-kilometrową Pasłęką, która wpływa do Zalewu Wiślanego. Dzielnica odznacza się niską lesistością w Dolinie Kwidzynskiej (region Powiśle) i na Pojezierzu Iławskim a wyższą na Pojezierzu Brodnickim. Na jej terenie znajdują się: Kwidzyń, Sztum, Prabuty, Dzierzgon, Małdyty, Susz oraz Iława.

.

Na terenie Krainy Bałtyckiej znajdują się trzy parki narodowe: Woliński, Słowiński oraz Drawieński a także Technikum Leśne w Warcinie. Jest to jedyna szkoła leśna na Pomorzu. Patronem szkoły jest prof. Stanisław Sokołowski (1865-1942) – popularyzator wiedzy z zakresu hodowli lasu, jeden z pionierów ochrony przyrody w Polsce; kierownik Katedry Leśnictwa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, doktor h.c. warszawskiej SGGW, doradca Polskiej Akademii Umiejętnośći oraz Fundacji Kurnickiej. Pochodził z ubogiej rodziny, w młodości przepracował 13 lat jako robotnik leśny.

Z małżeństwa z góralką Agnieszką z Walczaków prof. Sokołowski miał sześcioro dzieci, z których większość osiągnęła bardzo wysokie kwalifikacje w swoich zawodach. Historię szkoły opiszemy w skrócie, jeżeli ktoś z jej absolwentów lub nauczycieli prześle nam teksty. W internecie trudno znaleźć o tym wiadomości, natomiast dużo tam pojawiło się ilustracji nawiązujących do “żelaznego” kanclerza z pruskiego zaboru – Otto von Bismarcka. Zasłynął on powiedzeniem, że Polaków trzeba gnębić tak długo, aż im się odechce żyć. Jego następcy konsekwentnie realizowali ten program.

.

Jak chodzi o wiadomości z ostatnich lat, to Warcińskie T.L. organizowało mistrzostwa Polski Umiejętności Leśnych. Od roku 2014 odbywał się tam jedyny w Polsce konkurs młodych pilarzy z udziałem 13 drużyn, reprezentujących średnie szkóły leśne w całym kraju. Uczestnicy musieli zaliczyć zmianę łańcucha w pile, aby później tą samą maszyną rywalizować w przerzynce kombinacyjnej: odcinaniu klocka drewna pod różnym kątem i okrzesywanie. Dodatkową imprezą, dostępną dla wszystkich był “Bieg leśnika” zbliżony do konkurencji sportowej która się nazywa biegi na orientację.

.

II. Mazursko-Podlaska Kraina Przyrodniczo-Leśna

Druga kraina przyrodniczo-leśna zajmuje obszar Wielkich Jezior Mazurskich, Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego i Wysoczysny Białostockiej – do Puszczy Bialowieskiej włącznie. Od północy i wschodu pokrywa się z granicą państwową. Linia południowa przebiega wzdłuż naturalnej granicy występowania świerka i wielkiej Niziny Mazowieckiej.

.

Chociaż Kraina Mazurko-Podlaska (KM-P) kojarzy się z wieloma jeziorami i leśnymi ostępami, to jej lesistość jest trochę niższa od średniej krajowej. Tereny na wschód od Pojezierza Mazurskiego i na pólnoc od Olsztyna są minimalnie zalesione. Najbardziej popularnym gatunkiem jest sosna, stanowiąca dwie trzecie drzewostanów – zwłaszcza na lekkich piaszczystych glebach. Wspomniany świerk zajmuje tereny podmogłe i bagienne, gdzie naturalnie rosną zawsze olchy. Z innych gatunków można wymienić dąb, jesion i buk, które tworzą lasy mieszane. Kompleksy leśne to przeważnie puszcze. : Białowieska, Augustowska, Romnicka, Piska, Borecka i kilka innych.

.

1. Puszcza Romincka i most w Stańczykach; 2. W lasach Suwalszczyzny i w Puszczy Augustowskiej pozostało wiele bezimiennych mogił. Niektóre mogą pochodzic jeszcze z powstania styczniowego 1863.

Obfitość jezior i brak zanieczyszczeń przemysłowych przyciąga rzesze turystów, zwłaszcza w letnim sezonie. Klimat jest wilgotny ale niejednolity: morski od strony Zalewu Wiślanego i Bałtyku i kontynenalny w części wschodniej. Tereny pomiędzy Gołdapią i Suwałkami nazywany jest “polską Syberią” gdyż zimowe temperatury – szczególnie w pobliżu Szeskich Wzgórz – spadają tam czasami do minus 30 stopni. W obrębie Mazursko-Podlaskiej Krainy wyodrębniono 6 dzielnic przyrodniczo-leśnych.

.

1. Dzielnica POJEZIERZA MAZURSKIEGO

Lesistość tej dzielnicy jest średnia, z wyjątkiem północnej części, (sąsiadującej z obwodem Kaliningradzkim) – Górowo Iławieckie, Bartoszyce, Sępopol – która ma niską lesistość; potencjalna produkcyjność siedlisk wysoka. Ośrodkiem geograficznym dzielnicy są Wielkie Jeziora Mazurskie. A od nich na wschod – Puszcze Borecka i Romincka, przez którą przechodzi granica z obwodem kaliningradzkim. Przez zachodnią część dzielnicy płynie Łyna, rzeka o długości 264 wpadająca do Pregoły. Z jeziora Mamry wypływa 172-kilometrowa Węgorapa. Na obszarze tej dzielnicy znajdują się następujące miasta: Kętrzyn, Giżycko, Węgorzewo, Mrągowo, Ełk, Olecko, Gołdap i Suwałki. Dalej na wschód utworzono Wigierski Park Narodowy.

.

1. Taborskie sosny z Warmii były eksportowane od dawna jako materiał na maszty do żaglowców. 2. Najdalszy zakątek na płn-wschodzie: malowniczo pofałdowane Pojezierze Suwalskie.

.

Każdego lata następuje masowa “inwazja” turystów na Mazury, głównie z Warszawy oraz kilku innych dużych miast. Coraz większym problemem stają się stosy śmieci porzuconych w lasach. Może tylko bardzo wysokie mandaty mogą zniechęcić do zaśmiecania? Przynajmniej stąd pozyskane środki umożliwiłyby zatrudnienie lokalnych mieszkańców do utrzymania porządku.

.

2. Dzielnica RÓWNINY MAZURSKIEJ

.

Dwa duże kopleksy lasów utrzymują wysoką lesistość tej dzielnicy. Są to: Puszcza Nidzicka i Puszcza Piska, która pokrywa obszar ok. 100 tys. ha /1,000 km² i obejmuje całe Jezioro Nidzkie. Potencjalna produkcyjność siedlisk nieco niższa niż w pozostałych dzielnicach, natomiast zasobność zbliżona do średniej. Wśród roślinności dominują śródlądowe bory sosnowe i bory mieszane. Przez zachodnią część dzielnicy płynie rzeka Omulew (127 km, prawy dopływ Narwi). Natomiast Pisa jest drogą wodną, która łączy Wielkie Jeziora Mazurskie. Miasta w obszarze tej dzielnicy rozlokowane są wzdłuż linii kolejowych i głównych dróg: Olsztynek, Szczytno, Pisz, Biała Piska i Orzysz.

Zachodnia część Puszczy Piskiej podlega administracji Nadleśnictwa Maskulińskie. Nazwa pochodzi od inż. Mariana Maskulińskiego, którego wraz z pomagającym mu gajowym zastrzelili niemieccy maruderzy ukrywający się po lasach. Był rok 1945 i tragedia miała miejsce w pobliżu wsi Karwica, niedaleko płd-zach zatoki jeziora Nidzkiego. Ciała rozstrzelanych leśników bandyci ukryli pod mchem i gałęziami. Rosjanie szybko wytropili Niemców i ich rozstrzelali.

.

1. Grób zamordowanych leśników; 2. Marian Maskuliński; 3. Karwica Mazurska.

Marian Leonard Maskuliński (1906-1945) urodził się w Pakości na Kujawach – wówczas pod zaborem pruskim. W roku, gdy się urodził wybuchł tam strajk szkolny o możliwość nauki języka polskiego. Pod koniec I-wszej wojny światowej był uczniem szkoły średniej w Inowrocławiu, gdy jego rodzinne miasteczko przyłączyło się do Wielkopolskiego Powstania. Po zakończeniu służby wojskowej Maskuliński rozpoczął studia w Nancy (Francja), a w roku 1929 przeniósł się na Uniwersytet Poznański. Tam uzyskał dyplom mgr inż. na Wydziale Rolniczo-Leśnym i podjął pracę jako asystent w katedrze zoologii i entomologii. Podczas okupacji niemieckiej był pomocnikiem leśnym koło Poznania i po zakończeniu wojny uczestniczył w kursach przygotowujacych kadrę do administracji leśnej na Ziemiach Odzyskanych. Został skierowany na Warmię i Mazury i już w maju 1945 przybył do Olsztyna z grupą poznańskich leśników. Objął nadleśnictwo Karwica i 19 lipca tego samego roku, wraz z gajowym Ludwikiem Uszko, został zamordowany w pobliżu leśniczówki Ruczaj.

.

3. Dzielnica WYSOCZYZNY KOLNEŃSKIEJ

.

Dzielnica otoczona jest dolinami Pisy, Narwi (499 km) i Biebrzy (prawy dopływ Narwi o dług. 165 km). Dominują w niej pola uprawne a lasy są rozdrobnione. Lesistość dzielnicy niska (19%), potencjalna produkcyjność siedlisk przeciętna, zasobność drzewostanów bardzo niska. Dominuą bory mieszane z domieszkami grądów, łęgów jesionowo-olszowych i olsów. Dominują krajobrazy naturalne pagórkowate, rzadziej wzgórzowe. Główne miejscowości: Kolno, Szczuczyn, Grajewo, Goniądz, Radziłów i Stawiski.

.

4. Dzielnica PUSZCZY AUGUSTOWSKIEJ

.

Puszczę przecina na pół 100-kilometorwy Kanał Augustowski, który łączy dwie rzeki przez granicę: Biebrzę i – po białoruskiej stronie – Niemen.

Dzięki Puszczy Augustowskiej lesistość tej dzielnicy bardzo wysoka. Sama puszcza na terenie Polski zajmuje ponad 110 tys ha (ponad 1 tys km²) i w jej obrębie powstał Wigierski Park Narodowy. Potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów zbliżone do przeciętnych w krainie. Wśród roślinności dominują śródlądowe bory sosnowe i bory mieszane. Duża powierzchnia torfowisk, które powstały między innymi przez wybudowanie kamiennych progów na Rospudzie (rzeka o dług.102 km, w dolnym biegu łączy się z krótką, 20-kilometrową Netą). Puszczę otacza kilka miast: Suwałki, Sejny, Augustów i Dąbrowa Białostocka.

.

Cztery parki narodowe istnieją na wchodzie Krainy Mazursko-Podlaskiej. Dwa wzdłuż rzek Biebrzy oraz Narwi.

.

5. Dzielnica WYSOCZYZNY BIAŁOSTOCKIEJ

.

Rozlewisko Biebrzy

Ten obszar obejmuje Kotlinę Biebrzy (prawy dopływ Narwi o dług. 165 km) i Biebrzański Park Narodowy, Wzniesienia Sokólsko-Białostockie oraz Puszczę Knyszyńską. Potencjalna produkcyjność siedlisk zbliżona do przeciętnej, natomiast zasobność drzewostanów dosyć niska. Lasy zajmują ok. 19% powierzchni regionu, tworząc małe i średnie kompleksy. Dominują krajobrazy pagórkowate, rzadziej równinne i faliste. W części południowej znajdują się bory sosnowe i bory mieszane z dużym udziałem łęgów jesionowo-olszowych i olsów oraz grądów. Miasta w tej dzielnicy: Dąbrowa Białostocka, Sokólka, Łapy, Białystok, Bielsk Podlaski.

.

6. Dzielnica PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ

.

Tu lesistość jest największa w kraju i wynosi 64%. Głównym miastem jest Hajnówka a otaczające wioski to: Rudka, Nowosady i Narewka. Puszcza zachowała swój puszczański charakter i część jej obszaru zajmuje transgraniczy park narodowy: w Polsce – Białowieski Park Narodowy (105 km²) i na Białorusi – Park Narodowy “Puszcza Białowieska” (153 km² – herb parku na prawej stronie).

Białowieski Park Narodowy znany jest w świecie jako jedyna prapuszcza nizinna, która się zachowała w Europie do czasów dzisiejszych. Jest dużą atrakcją dla turystow i myśliwych z dalekich nawet krajów. Kiedyś przyjeżdżali do niej królowie aby polować na żubry. Legenda mówi, że Władysław Jagiełło też się tam zatrzymał i długo siedział pod dębem zasłuchany w śpiew słowika. Noc była chłodna, król się rozchorował i zmarł a na pamiątkę tego pobytu rośnie w puszczy stary dąb Jagiełły. Na polowania przyjeżdżały głowy państw jak np. car Aleksander, któremu wybudowano pałac na obrzeżu puszczy.

.

Sukces “ekologów” – puszcza ginie.

W ostatnich latach Puszczę Białowieską ogarnęła wielka, niespotykana od dziesięcioleci inwazja kornika drukarza (Ips typographus), niebezpiecznego szkodnika drzew iglastych. Kornik żeruje pod korą drzewa i może je uśmiercić w ciągu jednego miesiąca.  Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się kornika, minister środowiska prof. Jan Szyszko (`1944-2019) podjąl decyzję o natychmiastowej wycince i wywiezieniu drzew całkowicie opanowanych przez niebezpieczne owady. Były to jeszcze małe grupy usychających drzew i można było sytuację opanować. Ale wtedy ropoczął się jazgot w niektórych polskojęzycznych gadzinówkach, że to jest niszczenie puszczy a ona przecież “może się sama obronić.” Uaktywnili się domorośli “ekolodzy” nawołujący do masowych protestów (w obronie puszczy?!) uzyskując natychmiast wsparcie i reklamę w mediach głównego ścieku. Prof. Szyszko stał się obiektem ataków prasowych, a nikt nie liczył się z opinią leśnków. Efekt jest taki, że już ponad 15 procent drzewostanów świerkowych, czyli ok. 600 tysięcy drzew uschło, a korniki przerzucają się szybko na drzewa jeszcze zdrowe. Tak to jest, gdy na decyzje gospodarcze mają wpływ ignoranci zamiast fachowców.

.

Pociągi bezpośrednie z Warszawy dojeżdżają do stacji Białowieża Pałac, usytuowanej niedaleko bramy parku narodowego. Po drodze mija się Białowieżę Towarową, skąd droga prowadzi do drugiego końca osady, gdzie znajduje się Technikum Leśne. Założone zostało w roku 1951, ale tradycje szkolne sięgają do czasów międzywojennych. We wrześniu 1929 otwarto Państwową Szkołę dla Leśniczych w Białowieży, a przy niej urządzenia sportowe i bibliotekę. Powstały też zestpoły artystyczne. Szkoła posiadała własny sztandar i stowarzyszenie “Brać Puszczańska”. Kierownikiem tej szkoły był Jan Jerzy Karpiński, późniejszy dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego.

W pobliżu budynków nauczycieli była niewielka hodowla bażantów, co może opisać ktoś lepiej pamiętający ten sympatyczny epizod.

.

Technikum Leśne powstało na bazie Państwowego Ośrodka Szkoleniowego w Białowieży. W roku 1956 przy TL zostaje utworzone koło SITLiD* (Stowarzyszenie Inżynierów Techników Leśnych i Drzewiarzy). Razem z innymi organizacjami naukowo-technicznymi, SITLiD tworzy federację zrzeszoną w Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT). Dzięki determinacji dyrektora szkoły p. Tadeusza Mokrzyckiego, w latach 1960-tych powstał duży obiekt szkolny z ponad 20 klasami, gabinetami i zapleczem administracyjnym. Dużo pracy w realizację projektu poświęcił nauczyciel botaniki i urządzania lasu p. Zdzisław Gibowski, do późnych lat utrzymujący kontakt ze swoimi wychowankami. To był pedagog z powołania – wymagający ale sprawiedliwy, dlatego bardzo szanowany przez kolejne roczniki TL.

* Ciekawe, czy na przykładzie białowieskiego TL mogą powstać młodzieżowe /szkolne koła SITLiD-u przy innych szkołach leśnych…

.

Budynki Technikum Leśnego w Bialowieży, widok z lotu ptaka. Znajdują się na terenie Parku Dyrekcyjnego, przy nich widoczny jest kośćiól z czerwonym dachem pod wezwaniem św. Teresy, nazwanej mistrzynią “małej drogi”. Chociaż zmarła w wieku 24 lat, Jan Paweł II ogłosił ją Doktorem Kościoła podczas Światowych Dni Młodzieży Paryż-1997. Oto mądre słowa Małej Tereski, przydadzą się niejednemu w czasach masowej dezinformacji: “Nie dbam o rzeczy wielkie ani o to, co przerasta me siły.” Czy BIAŁA WIEŻA kościoła jest symbolem Białowieży?

.

“Pokój tobie, Polsko – ojczyzno moja!” – wołał pierwszy papież-Polak do milionów w pamiętnym roku 1979. Nie wiedzieliśmy, że po latach absolwenci białowieskiego TL posadzą blisko szkoły dąb im. Jana Pawła II. A leśna brać będzie takie dęby sadzić także w innych regionach kraju.

.

W czasach współczesnych, spotkania absolwentów TL odbywały się okazjonalnie, organizowane przez indywidualnych kolegów z klasy. Jedno z nich odbyło się w czerwcu 1979 dla rocznika “milenijnego” (matura w roku 1966). W tym samym czasie po raz pierwszy do Polski przyjechał papież i było za późno aby odwołać tę imprezę. Były przygotowane już pieczątki i koperty okolicznościowe, znaczki i medaliony. Przy okazji dowiedzieliśmy się, że rówieśnikami przyszkolnego kościoła św. Teresy (wybudowanego w roku 1926) są panowie: dyr. T.Mokrzycki, wychowawca milenijnej klasy “A” – R. Chęciński oraz wspomniany wicedyrektor szkoły i nauczyciel botaniki, pan Z. Gibowski.

.

1. Stacja PKP, na której kolejne roczniki TL wysiadały w drodze do internatu; 2. Koleżeńskie spotkanie rocznika milenijnego – pieczątka; 3. Któż mógł wtedy sobie wyobrazić, że każdego roku odbywać się będą duże pielgrzymki leśników na Jasną Górę?

Jubileuszowa (13:46) https://www.youtube.com/watch?v=7c9E-AlVgk8&t=11s .

.

Pierwszy oficjalny Zjazd Absolwentów zorganizowano w roku 2001, na jubileusz 50-lecia szkoły. Drugi odbył się w roku 2011, ogłoszonym jako Międzynarodowy Rok Lasów. Tutaj inicjatywę wykazała obecna dyrektor szkoły p. Anna Kulbacka. Na pamiątkę zjazdu wydana została ciekawie opracowana książka, wzbogacona wieloma historycznymi zdjęciami. Przed kilkunastoma laty rada pedagogiczna szkoły przyjęła nową dla niej nazwę: Zespół Szkół Leśnych im. Leśników Polskich w Białowieży. Wiąże się to ze Szkołą Leśną w Żyrowicach k/ Grodna, której sztandar ocalał z II-giej wojny światowej i został przywieziony do Białowieży.

Pierwszym patronem szkoły był urodzony w Białowieży Aleksander Waszkiewicz (1901-1945), płk Armi Czerwonej i gen. brygady Wojska Polskiego. Oddelegowany do 2-giej Armii WP, organizował 5-tą Dywizję Piechoty. W kwietniu 1945 roku, po przeforsowaniu Nysy Łużyckiej, nastąpiło natarcie II Armii W.P. w kierunku Drezna i jego dywizja brała udział w zaciętych walkach pod Budziszynem. Tam byli okrążeni, generał został ranny, poddany torturom i zamordowany. Zmasakrowane zwłoki znaleziono koło miejscowości Hohendubrau (po łużycku: Wysoka Dubrawa).

.

1. Książka o gen. Waszkiewiczu w serii BKD (Bitwy, kampanie, dowódcy); 2. Pałac Zagórze, w którym niegyś mieściła się słynna Szkoła dla Leśniczych (obecnie część Kłobucka, woj. śląskie, poprzednio częstochowskie); 3. Jej dawny nauczyciel prof. Jan Jerzy Karpiński.

Warto tu dodać wiadomości o jeszcze jednym honorowym obywatelu Białowieży, wspomnianym powyżej profesorze Janie Karpińskim (1896-1965). Urodził się w Piotrkowie Trybunalskim, gdy Polska była pod zaborami. W 1915 roku wstąpił do Instytutu Leśnego w Petersburgu i wkrótce po I-wszej wojnie światowej rozpoczął pracę w administracji Lasów Państwowych. Jednocześnie pracował jako nauczyciel Szkoły dla Leśniczych w Zagórzu (zdjęcie powyżej). Jeszcze przed wojną obronił pracę doktorską na temat ‘Fauna korników w Puszczy Białowieskiej.’ Kierując tamtejszym nadleśnictwem, przyczynił się do powstania Białowieskiego Parku Narodowego, założył tam laboratorium naukowe i został dyrektorem parku. W latach późniejszych zorganizował też bogate muzeum przyrodnicze. Jest autorem ponad 170 opracowań naukowych i książek poświęconych przyrodzie. Był członkiem Komitetu Nauk Leśnych przy Polskiej Akademii Nauk. Pisywał artykuły do wielu czasopism oraz opowiadania dla dzieci i młodzieży.

.

Żubry w Puszczy Białowieskiej – fot. Jan Karpiński. Profesor pasjonował się fotografowaniem i większość swoich książek wzbogacał własnymi ilustracjami. Na prawo: Dąb prof. Karpińskiego w rezerwacie Białowieskiego P.N.

*

Wracamy do roku lasów na szerszą skalę. Pisząc o lasach deszczowych na wstępie artykułu, podważyliśmy ogólnie panującą opinię, że takie lasy istnieją tylko w klimacie tropikalnym.

.

1. Hiroshi Yoshida (1876-1950) – Las bambusowy; 2. Chroniony gaj – malował Toshi Yoshida (1911-1995).

Rosną one róznież w Japonii i pokazujemy tu widoki lasu malowane przez artystów z tego dalekiego kraju. Wkrótce wyjaśni się czy w Tokio odbędą się 32-gie Igrzyska Olimpijskie, planowane na rok 2020. Odwołanie tej najbardziej popularnej imprezy byłoby wielką stratą dla organizatorów, którzy włożyli masę trudu w jej przygotowanie. Tymczasem krajowi kwitnącej wiśni poświęciłem tu trochę miejsca.

.

Oto wspomnienie utrwalone w stylu tradycyjnego “haiku”- klasycznej poezji japońskiej. Zostało napisane pod wpływem spaceru przez las w ciepłą czerwcową noc. Według legendy, tylko w noc świętojańską zakwita gdzieś paproć. Jej kwiat ma przynieść szczęście temu, kto go znajdzie:

Wśród letniej nocy las miga świetlikami. Gdzie kwiat paproci?

Klasyczny wiersz haiku składa się z 17 sylab ułożonych w trzech linijkach, gdzie pierwsza rymuje się z trzecią. Zatrzymują one ulotne chwile życia pod wpływem refleksji lub zachwytu nad pięknem przyrody. Do czasów dzisiejszych zachowały się miniaturki tej poezji, którą tworzyli japońscy mistrzowie już przed kilkuset laty.

Nastrój takiej magicznej czerwcowej nocy oddaje niezywkle popularna niegdyś piosenka “Kwiat jednej nocy” (4:20) https://www.youtube.com/watch?v=8oFSN9RSjmg . Jeszcze krótkie wyjaśnienie: świetliki to owady znane jako robaczki świętojańskie (Lampyridae), które w czerwcu wykazują zdolność do bioluminescencji czyli świecenia odwłokiem w celu wzajemnego komunikowania się.

* * *

.

.

W międzynarodowym roku lasów dużo państw wyemitowało serie znaczków pocztowych. Dzisiaj pokazujemy te, które wydała poczta krajów sąsiadujących z Polską: Czech, Słowacji i Białorusi (poniżej). Znaczek polski z żubrem jest pośrodku, mniej widoczny.

*

Oryginalne połączenie odgłosów przyrody z muzyką. Serię płyt dźwiekowych tego typu opracował Dan Gibson (1922-2006), który przez wiele lat nagrywał różne dźwięki przyrody: w lesie, na pustyni, przy oceanie, wśród wichrów Arktyki. Tutaj posłuchajmy odgłosów wiosny przy akompaniamencie harfy – (7:10) https://www.youtube.com/watch?v=MD4zY5GfNgs .

.

1. Okładka płyty – Leśne kwiaty /fiołki, śpiew ptaków i muzyka harfy; 2. Jubileuszowy zbiór nagrań przyrody; 3. Wiosenna burza.

______________